ZAGADNIENIE:
W lipcu 2015 zdawałem egzamin na świadectwo kwalifikacji operatora bezzałogowego statku powietrznego (UAVO) (lub jeśli ktoś woli: "Prawo jazdy na drony"), w zakresie uprawnień VLOS (loty w zasięgu wzroku). Egzamin zdawałem od razu na dwie kategorie: samoloty (A) i wielowirnikowce (MR).
Skorzystałem z możliwości, że aktualnie do podejścia do egzaminu nie jest wymagane żadne szkolenie (podpisuje się oświadczenie, że "szkolenie zostało przeprowadzone metodą samokształcenia").
Świadectwo jest wymagane do latania zdalnie sterowanymi modelami (dronami) w celach innych niż rekreacyjne i sportowe.
Na podstawie tych doświadczeń przedstawiam jak wygląda egzamin na świadectwo kwalifikacji, jakie formalności są wymagane przed egzaminem i po nim.
Uwaga: Wszystkie informacje przedstawione poniżej dotyczą stanu prawnego obowiązującego w lipcu 2015.
Ogólne informacje o świadectwie kwalifikacji dostępne są na stronie: www.ulc.gov.pl/pl/uav.
Ubieganie się o świadectwo kwalifikacji podzieliłem na kilka podpunktów:
ORZECZENIE LOTNICZO-LEKARSKIE
Od zrobienia badań lekarskich należy zacząć - jest to najłatwiejszy etap całej "zabawy". Badania zrobiłem w Warszawie, w Wojskowym instytucie Medycyny Lotniczej www.WIML.waw.pl, koszt badań wstępnych: 230zł (badania na świadectwo kwalifikacji - UAVO).
Badania nie były zbyt szczegółowe, ale wymagały odwiedzenia lekarzy kilku specjalności, co powoduje, że trzeba zarezerwować cały dzień na badania. Chociaż w moim przypadku badania skończyły się około godziny 11:00 (start około 8:00), ale trzeba było poczekać ok. 1,5 godziny na odebranie orzeczenia.
Lekarze, których odwiedziłem: laboratorium (badania krwi i moczu - w teorii powinno się przyjść na czczo), prześwietlenie klatki piersiowej, badanie EKG, badanie słuchu w komorze bezechowej (audiogram), laryngolog, okulista, internista.
Wada wzroku powoduje wpis ograniczenia "VDL" do orzeczenia (oznacza, że można latać, ale tylko z okularami korekcyjnymi / soczewkami). Badanie jest ważne przez 5 lat (dla osób przed 40-tym rokiem życia).
Po wykonaniu badań otrzymujemy 3 egzemplarze orzeczenia, który będzie nam później potrzebny (do podejścia do egzaminu oraz lotów).
Pełna lista lekarzy orzeczników jest dostępna na stronie Urzędu Lotnictwa Cywilnego: www.ulc.gov.pl.
ZAPISY NA EGZAMIN
Ten punkt uważam za najtrudniejszy - zajął mi najwięcej czasu (od zrobienia badań do egzaminu w moim przypadku minęło 5 miesięcy).
Pierwszy ośrodek egzaminacyjny w Polsce powstał w Gliwicach - na początku byli tylko dwaj egzaminatorzy - ich uprawnienia obejmują wszystkie kategorie statków powietrznych.
W lutym usłyszałem, że "na dniach" mają pojawić się kolejni egzaminatorzy (również w Warszawie) mający odpowiednie uprawnienia. Ostatecznie groźba zmiany przepisów (które spowodują, że będzie wymagane szkolenie) była na tyle realna, że ostatecznie zdecydowałem się na egzamin w Gliwicach (2 dni przed egzaminem otrzymałem maila, o jego terminie).
Od siebie dodam, że nadal są trudności aby przystąpić do egzaminu w Warszawie - większość egzaminatorów współpracuje ściśle ze szkołami prowadzącymi szkolenia UAVO, co powoduje, że oni sami nie mają informacji kiedy będą przeprowadzać egzamin. Ponadto słyszałem, że są problemy, aby przystąpić do takiego egzaminu (np. trzeba wnieść dodatkową opłatę "za wynajęcie sali egzaminacyjnej").
Dodatkową trudnością jest zdawanie na kategorię inną niż MR (wielowirnikowce) - nie wszyscy egzaminatorzy mogą przeprowadzić taki egzamin.
Wykaz egzaminatorów praktycznych: www.ulc.gov.pl (plik *.xls do ściągnięcia). Egzaminatorów należy wyszukać po uprawnieniach (UAVO)
oraz tutaj: Lista_egzaminatorow_UAVO.doc (niestety bez informacji o kategoriach)
W celu zapisania się na egzamin należy wysłać maila do wybranych egzaminatorów (każdego polecam traktować jako niezależną osobę).
FORMALNOŚCI PRZED EGZAMINEM
Do przystąpienia do egzaminu będą nam potrzebne:
- Dowód osobisty
- Orzeczenie Lotniczo-Lekarskie
- Polisa OC (na egzamin wystarczy obejmująca loty rekreacyjne) - swoje ubezpieczenie zawarłem poprzez Polskie Stowarzyszenie Paralotniowe www.psp.org.pl
- Potwierdzenie opłat wniesionych do ULC (szczegóły niżej)
- Wniosek o wydanie świadectwa kwalifikacji operatora bezzałogowego statku powietrznego (UAVO) - do pobrania ze strony www.ulc.gov.pl (Wniosek 43/LPL1)
Opłaty:
Informacje o opłatach dostępne są na stronie: ulc.gov.pl.
Płacimy za:
- Egzamin teoretyczny na operatora BSP: 53 zł
- Egzamin praktyczny na operatora BSP: 105 zł
- Pierwsze wydanie świadectwa operatora BSP: 43 zł
Z informacji, które otrzymałem na egzaminie wynika, że wszystkie opłaty można uiścić jednym przelewem. W przypadku zdawania dwóch kategorii na raz konieczne jest podwójne opłacenie egzaminu teoretycznego i praktycznego (opłata za wydanie świadectwa jest pobierana raz).
EGZAMINY
Egzamin odbywał się na Lotnisku Aeroklubu Gliwickiego, w salce wykładowej (na przeciwko siedzimy LPR). Mapka z lokalizacją: www.maps.google.pl (współrzędne GPS: 50.2729 N, 18.6734 E).
Egzamin teoretyczny rozpoczął się kilka minut po godzinie 10:00. Z czternastu zdających ja jako jedyne zdawałem na kategorię inną niż MR (wielowirnikowce).
Egzamin teoretyczny miał formę testu jednokrotnego wyboru (z 4 możliwych). Każdy z modułów (5 sztuk) zawiera 12 pytań - zalicza 75% (czyli 9 poprawnych odpowiedzi).
Pytania, które znalazły się na kartach egzaminacyjnych zaskoczyły wszystkich uczestników - były zdecydowanie trudniejsze niż się spodziewaliśmy, a często pytania wymagały zastanowienia się co autor miał na myśli (np. czy kakao zawierają kofeinę?), co spowodowało, że w dużej mierze był to "test na inteligencję" niż test z wiedzy. Czasu na cały egzamin jest sporo (ok. godziny).
Mam podejrzenie, że byliśmy pierwszą (lub jedną z pierwszych) grupą zdającą egzamin z "nowymi pytaniami"
Wyjątek stanowiła karta egzaminacyjna na kategorię A (samoloty). Było tam 20 pytań, z czego do wyboru była jedna odpowiedź z dwóch, trzech lub czterech. A pytania były dosyć oczywiste (dla modelarza, który ma już pewne doświadczenie około lotnicze) i co najważniejsze jednoznaczne.
Po niecałej godzinie mieliśmy wyniki egzaminu teoretycznego: 6 osób nie zaliczyło! Według przepisów w ramach jednej sesji egzaminacyjnej można przystąpić do egzaminu trzykrotnie - także te osoby miały wybór: wracać do domu, czy pisać raz jeszcze?
Mi udało się znaleźć w tej grupie osób, które zaliczyły egzamin teoretyczny przy pierwszym podejściu!
Po dopełnieniu wszelkich formalności przejechaliśmy na lotnisko na egzamin praktyczny.
Jednak zanim ktokolwiek zdążył się przygotować, zerwał się wiatr i zaczęło padać.
Po 14:00 warunki się poprawiły (brak opadów, wiatr około 10 m/s) - złożyłem swój samolot Yak-55 (1,6m rozpiętości) i odbyłem lot w warunkach w jakich tym modelem jeszcze nie latałem :).
Jedynym miejscem do startu był kawałek betonowego pasa, natomiast dla bezpieczeństwa zdecydowałem się lądować na trawie (ok. 0,4m wysokości).
Po locie przyszła prawie dwugodzinna nawałnica - czekaliśmy w samochodach na poprawę pogody. Potem, już przy małych opadach deszczu (ale nadal wiało) kontynuowaliśmy loty egzaminacyjne (osoby latają na własnym sprzęcie i na własna odpowiedzialność, a więc do operatora należy decyzja czy startuje).
Od siebie dodam, że egzaminator bardzo duża wagę przywiązywał do bezpieczeństwa wykonywanych lotów!
W obu kategoriach wykazałem się znajomością "teorii" (przygotowanie do lotu itp.) i praktyki (umiejętności latania) - egzaminy zaliczony :).
PO EGZAMINIE
po zdanym egzaminie, otrzymujemy od egzaminatora protokoły z egzaminu (w dwóch egzemplarzach).
W ten sposób uzbieraliśmy już komplet dokumentów, które należy wysłać do ULC, na adres:
Urząd Lotnictwa Cywilnego
Departament Personelu Lotniczego
ul. M. Flisa 2
02-247 Warszawa
|
Po zdanym egzaminie UAVO wysyłamy do ULC:
- protokół z egzaminu teoretycznego
- protokół z egzaminu praktycznego
- wniosek o wydanie świadectwa kwalifikacji UAVO (na jednym wniosku można umieścić dwie kategorie statku powietrznego)
- orzeczenie lotniczo-lekarskie
- dowody opłat
Teoretyczny czas oczekiwania na wydanie świadectwo wynosi do 30 dni.
JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ DO EGZAMINU
Na sam koniec zostawiłem informację i rady: jak się przygotować do egzaminu.
Egzamin teoretyczny obejmuje 5 modułów:
- Podstawy prawa lotniczego
- Człowiek jako pilot i operator UAV możliwości i ograniczenia
- Zasady wykonywania lotów
- Bezpieczeństwo wykonywania lotów i sytuacje niebezpieczne
- Obsługa, budowa i zasady działania bezzałogowego statku powietrznego danej kategorii (każda kategoria ma inne pytania)
Szczegółowy Zakres Egzaminów jest umieszczony na stronie ULC: www.ulc.gov.pl.
Lista pozycji, moim zdaniem obowiązkowych do przeczytania przed egzaminem:
- Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki
Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy Prawo lotnicze do niektórych rodzajów
statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków (załącznik nr. 6)
- Przepisy i procedury ruchu lotniczego - Załącznik 2 ICAO do Konwencji Chicagowskiej (głównie: służby i organy ruchu lotniczego, klasyfikacja przestrzeni powietrznej, skutki naruszenia przepisów lotniczych).
- Instrukcja uzyskania warunków wykonywania lotów w zasięgu wzroku (VLOS) bezzałogowymi statkami powietrznymi w strefie kontrolowanej (CTR).
- Zawartość strony ULC dotyczącej UAV: www.ulc.gov.pl/pl/uav
To na co dodatkowo należy zwrócić uwagę:
- znajomość skrótów (i to co z nich wynika), typu: FIS, EPWW, AUP, ATS, PANSA.
- Znaczenie wszystkich stref klasyfikacji przestrzeni powietrznych i ogólne pojęcia, gdzie występują.
- Możliwe przyczyny zakłóceń urządzeń pokładowych, linku radiowego. Wpływ wiatrów słonecznych na loty UAV
- dla osób nie związanych z modelarstwem: zapoznać się z obsługą urządzeń modelarskich (nadajniki, akumulatory li-pol, oznaczenie śmigieł, funkcje fail-safe itp.)
- zasady udzielania pierwszej pomocy
... i pamiętać, że priorytetem podczas wykonywania lotów jest bezpieczeństwo!
Egzamin praktyczny - do niego też trzeba się trochę przygotować.
Jako, że egzamin odbywa się na sprzęcie egzaminowanego, to przede wszystkim musimy przygotować nasze UAVy (drony) do lotu. Ja np., dzień przed egzaminem o godzinie 18:15 zorientowałem się, że nie mam śmigła do samolotu (!) - na szczęście pewien sklep modelarski w okolicy był czynny do 19:00 i miał odpowiednie śmigło na stanie :).
Zakres egzaminu praktycznego:
Czynności przed lotem (przygotowanie do lotu)
- Przygotowanie operatora do lotu (analiza warunków meteorologicznych, zebranie informacji operacyjnych, przygotowanie nawigacyjne)
- Przygotowanie systemu do lotu, kontrola przedstartowa
Podstawowe manewry w powietrzu
- Wykonanie startu
- Lot po kręgu wraz z modyfikacją parametrów lotu
- Lot po zaplanowanej trasie (manewry wykonywane w trybie sterowania automatycznego)
- Wykonanie lądowania w wyznaczonym miejscu
- Czynności po locie
Sytuacje awaryjne
- Postępowanie w przypadku awarii, niesprawności systemu lub sytuacji niebezpiecznej
- Postępowanie w przypadku zagrożenia zderzeniem
- Postępowanie w przypadku utraty łączności radiowej z UAV
- Postępowanie w przypadku awarii systemu nawigacji satelitarnej
- Postępowanie w przypadku nagłego pogorszenia warunków atmosferycznych w obszarze
wykonywanego lotu
Bardzo pomocny w przygotowaniu do egzaminu, może być ten artykuł: www.zrobsobiedrona.blogspot.com (ja go znalazłem już po zdaniu egzaminu).
PRZYDATNE LINKI
Poniżej, w ramach podsumowania, zbiór stron pomocnych przy zdobywania świadectwa UAVO:
Dziękuję za dobrnięcie do końca artykułu :).
Jeżeli ktoś będzie miał pytania odnośnie świadectwa UAVO-VLOS, to proszę pisać na forum: www.modelerc.info/forum.
